Nhà, đất mua giấy tay: Lỗi do đâu?

Đến nay, chỉ riêng về quy định về quyền sử dụng nhà đất, đã có tới bốn bộ Luật được thực thi mà vẫn còn hàng chục ngàn hộ dân chưa nhận được giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản của mình. 

Về phía người dân, dù đã mua nhà đất và sinh sống trong khoảng thời gian khá dài nhưng vẫn chưa nhận được giấy tờ pháp lý đã làm họ không khỏi bức xúc và luôn mong muốn vấn đề này sớm được giải quyết. Thế nhưng, phía chính quyền vấn luôn từ chối cấp giấy đỏ và có thể phần nào đó “yên tâm” về các căn cứ pháp lý được viện dẫn.

Xuất phát từ nhu cầu về một nơi ở ổn định và hợp với điều kiện kinh tế, với mức thu nhập nên mới dẫn đến thực trạng mua nhà, đất chưa có sổ đỏ, sổ hồng mà chỉ có giấy chứng nhận (GCN) bằng giấy tay ẩn chứa đầy rủi ro. Song các thủ tục về việc cấp giấy chứng nhận quyền sơ hữu này lại gặp rất nhiều khó khăn. Điều đáng nói là có rất nhiều căn nhà do vướng quy hoạch có tính chủ quan của chính quyền nhưng dù đã cố gắng nỗ lực đáp ứng phần lớn các điều kiện theo luật định thì người dân vẫn khó có thể tiếp cận được giấy đỏ nên đành chọn cách mua bán giấy tay từ người này sang người kia. Sự thật này chứng tỏ một điều rằng, lỗi “không GCN” một phần là do chính sách pháp luật chưa khoa học, công tác quản lý của chính quyền chứ còn bộc lộ sự quan liêu và nhiều yếu kém  chứ không hoàn toàn từ phía người dân.

Tại Điều 20 Nghị định 43/2014 của Chính phủ trong Luật Đất đai năm 2013 đã ghi rõ, tiếp tục lấy ngày 1/7/2004 (thời điểm Luật Đất đai năm 2003 có hiệu lực) để xét cấp giấy cho nhà, đất mua giấy tay không thuộc một trong các trường hợp không được cấp GCN.

Theo đó, trường hợp hộ gia đình, cá nhân không có một trong các loại giấy tờ hợp lệ sẽ được cấp GCN với điều kiên đất đã được sử dụng từ trước 15/10/1993 hoặc từ 15/10/1993 đến trước 1/7/2004 và được UBND cấp xã xác nhận là đất không có tranh chấp, phù hợp với quy hoạch… 

Tuy nhiên, nội dung quy định trên chỉ được áp dụng cho các trường hợp “đã chuyển quyền sử dụng đất mà chưa thực hiện thủ tục chuyển quyền”. Thế  nhưng, nhiều người hiểu nhầm rằng nhà, đất mua giấy tay trước 1/1/2008 (thời điểm mà người dân buộc phải có giấy đỏ mới được quyền chuyển nhượng, tặng cho… đất theo yêu cầu của Nghị định 84/2007) cũng có thể được cấp GCN.

 Nguyên văn của điều này như sau: “Trường hợp người đang sử dụng đất do nhận chuyển nhượng, nhận thừa kế, nhận tặng cho quyền sử dụng đất trước 1-1-2008 mà đất đó chưa được cấp GCN… thì người nhận chuyển quyền sử dụng đất thực hiện thủ tục đăng ký đất đai, cấp GCN quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất lần đầu…”. Như vậy, đất mua giấy tay trước 1/7/2004 mới được xét cấp GCN hay cả trước 1/1/2008 cũng được xét cấp giấy?

Sự nhập nhằng của hai quy định tạm thời gác lại, chỉ biết ở tại thời điểm này thì các quận, huyện của Tp.HCM chỉ xét cấp GCN cho những trường hợp mua giấy tay trước 1/7/2004. Đồng thời, UBND Tp.HCM cũng kiến nghị Bộ TN&MT “nới” việc cấp GCN cho loại nhà, đất này đến 1/1/2008 (cùng một số đề xuất khác để hoàn tất công tác cấp giấy dành cho nhà xây trên đất nông nghiệp, trước khi công bố quy hoạch và giờ không phù hợp quy hoạch…). Tuy nhiên, đến nay kiến nghị của TP vẫn chưa nhận được ý kiến  phản hồi của Bộ.

Nguyên do có thể Bộ còn lo ngại nếu gia hạn lần một thì chắc chắn sẽ có lần hai à nhiều sau nữa… Nhưng chẳng lẽ vì thế mà cứ để mặc 34.000 trường hợp sống trong cảnh mong ngóng giấy đỏ. Thiết nghĩ, cấp thiết phải tìm ra giải pháp khả thi để chuyển điều bất hợp pháp trở thành hợp pháp mà qua đó cả người dân cùng chính quyền đều được lợi nhiều mặt. Đây thực sự còn là vấn đề khiến các nhà lãnh đạo phải đưa a bàn luận nhiều. Còn người dân lại tiếp tục sống trong cảnh chờ đợi.